Mandala

Mandala – Zgodnie z rozumieniem Junga mandala jest symbolicznym wyrazem wewnętrznego centrum człowieka. Czasami odczytywana jest też jako symboliczny przejaw Istoty Boskiej, jako wyraz jej nieuchwytnej Całkowitości, co z resztą naprowadziło Junga na bezpośredni związek między Imago Dei oraz Jaźnią człowieka. Inną przybierana przez nią formą jest obraz mandali jako „naczynia”, w którym odbywa się przemiana człowieka w istotę boską.

Istotą symbolu mandali jest to, że wyraża on szczególny moment zjednoczenia przeciwieństw. Jest amplifikacją tego punktu, w którym to co istnieje, dostępuje zjednoczenia. Właśnie dlatego Jung określa ją mianem „symbolu jednoczącego”.

Słowo mandala pochodzi ze starożytnego języka sanskryckiego. Oznacza tam dosłownie „koło”, ale uzywana jest jako nazwa także dla różnych kolistych form rysowanych podczas prowadzonych rytuałów religijnych w Indiach. Jest nieskończenie wiele możliwych form mandali, ale mają one kilka cech wspólnych.

    Najważniejszym jest oczywiście kulisty, sferyczny lub eliptyczny kształt „obrazu”.

    Kolejna, to bardzo często pojawiający się w nich motyw ukwadratowienia koła, przy czym okrąg może być obrazowany w formie kwiatu róży czy lotosu.

    Okrąg może także przybrać postać węża owiniętego wokół centrum, lub też formę pierścienia (np. wąż Uroboros) czy spirali (np. jajo orfickie).

    Bardzo często zdarza się, że centrum mandali zawiera wpisane w nie formy gwiazdy, słońca lub krzyża – np. z czterema, ośmioma czy dwunastoma promieniami.

    Również częstym motywem jest wpisany w symbol obraz oka – źrenicy lub tęczówki – znajdujący się bądź to w jego centrum, albo stanowiący „element peryferyjny”.

    Poza tym, obrazy: koła, sfery czy krzyża mogą też być przedstawiane, jako znajdujące się w ruchu obrotowym (np. swastyka).

    W środkowej części mandali często pojawiają się motywy zamku, miasta czy podwórza – zwykle mające kształt kwadratowy lub kolisty.

    Pojawiają się tu także inne figury tetradyczne (i wielokrotności czterech), ale obok nich spotkać można również figury o kształcie triadycznym i pentadycznym. (Dwa ostatnie rodzaje figur Jung uważa za „zakłócenia” w „pełni” takich obrazów!)

Mandale w rozumieniu Junga, to wszelkiego rodzaju wytwory imaginacyjne czy wyobrażenia zgodne z powyższym wzorem, które jednak wyrażane mogą być w różny sposób – np. w postaci rysunków, rzeźb czy nawet ruchów w tańcu czy w rytuale; gdyż jak powiedzieliśmy, istnieje nieskończona liczba możliwych ich sposobów przejawiania się Jedynego (tak, jak nieskończona jest liczba możliwych form aktualizacji archetypu). (A. Kuźmicki)