Instynkt

Instynkt – w koncepcji Junga ma generalnie dwa podstawowe wymiary: pierwszy – biologiczny i drugi – psychologiczny. Do wymiaru biologicznego instynktu dobrze odnoszą się takie pojęcia, jak: reakcja typu "wszystko-albo-nic", autonomiczny charakter regulacji, regularność reakcji i jej wewnątrzgatunkowa powszechność, autonomiczny układ nerwowy etc. Wymiar psychologiczny, natomiast, pozwiązany może zostać z takimi terminami, jak: nieświadomość czy kompulsywność oraz, podobnie jak w przypadku biologicznego aspektu instynktu, regularności reakcji i ich wewnątrzgatunkowej powszechności. Najważniejszymi cechami wyróżniającymi instynktowne sposoby zachowania są zdaniem Junga: uniformizacja zachowania (ujednolicenie reakcji instynktownej), regularność nawrotu (powtarzania się), wrodzony charakter reakcji i zachowań oraz odruchowy, choć wysoce złożony charakter reakcji i zachowań, przymusowość reakcji, niska dostępność dla podmiotu świadomego.

Jung poddaje także dodatkowe cechy instynktu.

    Wskazuje, że wiąże się on ściśle z poziomem nieświadomości, ale rezultaty jego oddziaływań przejawiają się także w obszarze świadomym.

    Przypomina, że specyficzna jest dla instynktu zasada reagowania typu „wszystko-albo-nic", a także pewien stopień nieproporcjonalności przejawianych instynktownej reakcji w stosunku do wywołującego ją bodźca oraz brak stopniowalności jej intensywności w zależności od okoliczności występuje także w przypadku procesów psychicznych o charakterze nieinstynktownym (nieproporcjonalne afekty, impresje, fobie etc.).

Wynikiem tego poszukiwania definicji instynktu dochodzi Jung ostatecznie do stwierdzenia, że zarówno zachowania instynktowne, jak i zachowania determinowane przez głębinowe struktury nieświadomości (archetypy) mają zbliżoną do siebie specyfikę. Jung stwierdza, że i archetyp i instynkt mają istotowo kolektywny charakter, tzn. cechuje je uniwersalność oraz regularność przejawiania się.  (A. Kuźmicki)