Psychologia głębi a sztuka

W „Niebezpiecznej Kapliczce”. Ezoteryczne wtajemniczenia Czesława Miłosza – mit, magia, kabała...

Zbigniew Bitka

W „Niebezpiecznej Kapliczce”. Ezoteryczne wtajemniczenia Czesława Miłosza- mit, magia, kabała...

(Tekst opublikowany pierwotnie w 'Kwartalniku Opolskim' (2013)

 

            Jedną z pierwszych prób całościowego ujęcia twórczości Czesława Miłosza, jej autor, Jan Błoński, zatytułował Miłosz jak świat. Ten tytuł  sprzed lat dobrze oddaje zakres poetyckich, kulturowych, filozoficznych i religijnych pasji oraz pisarskich dokonań nieżyjącego już Starego Poety, mieszkańca Nieobjętej ziemi, wygnańca w Ziemi Urlo… Licząca kilkaset stron, ogromna rozmiarami, wydana niedawno  biografia Czesława Miłosza Andrzeja Franaszka zachęca, wręcz kusi do kolejnych, pogłębionych  kontekstem życiowych perypetii poety interpretacji i reinterpretacji jego dzieł, które niejednokrotnie – zgodnie z romantyczną predylekcją - pisał często jako on, Czesław Miłosz, podmiot autorski jasno określony. Praca Franaszka ujawnia także wiele z licznych masek, za jakimi autor Zniewolonego umysłu się z różnych powodów ukrywał; mistrz literackich form był oczywiście również mistrzem artystycznego i życiowego - „ketmanu”.  Obiektywizujące ujęcie biograficzne sam Franaszek przekracza - ramy historyczno-literackiej monografii „otwierają się” się pod jego piórem w stronę egzystencjalnej opowieści o losie uwikłanego w historię pisarza - świadka okrutnego XX wieku.

 

Pierre Alechinsky, CoBrA i Jungowska... cz.2

Człowiek i świat w ujęciu Junga

Człowiek jest przez Junga postrzegany, jako twór kulturowy kształtowany nie tylko jasno zdefiniowanymi treściami świadomości i normami społeczeństwa, ale także, jako poddany presji wielorakich i nieuświadamianych znaczeń, których sens uwyraźnia nam się wraz z pytaniem o ich cel. I, co z punktu widzenia podejmowanej przeze mnie problematyki nawet bardziej istotne, jest on nie tylko tworem kulturowym, ale i twórcą kultury. Jak rzecz tę ujmuje Alina Motycka: Potrzeba tworzenia przypisana jest tu naturze ludzkiej w ogóle poprzez instynkt twórczy (…) przybierający wyraz potrzeby ludzkiej historycznie i kulturowo uwarunkowanej w efektach swej realizacji, ale zawsze domagającej się realizacji pod groźbą rozpadu duchowego jednostki tak w wymiarze indywidualnym, jak i na skalę zbiorowości ludzkich. Toteż u Junga człowiek jest istotą ciągle tworzącą siebie i swój ludzki świat w wymiarze osobowościowym, historycznym, społecznym i kulturowym. Właśnie w zderzeniu potencjału indywidualnego z wymogami kultury kształtuje się, zdaniem Junga, osobowość człowieka. Jako, że wartości i normy społeczne dopuszczają do uświadomienia i rozwoju pewnej tylko części osobowości - tej „przydatnej” społecznie, człowiek początkowo rozwija się jednostronnie i fragmentarycznie. To, co zostaje utajone, „zepchnięte” w nieświadomość, to nasza „druga strona” - nasz Cień. Na nieświadome życie psychiczne składają się treści niejednorodnej natury; są to nieświadome treści osobowe, zależne od natury danej jednostki, jej doświadczeń biograficznych, a zatem, u każdego indywiduum inne, oraz nieświadome treści kolektywne, stanowiące nieosobową, wspólną wszystkim ludziom podstawę życia psychicznego i ujawniające się w symbolach archetypowych. Poszukiwanie własnej tożsamości polega na odnalezieniu całościowego centrum organizującego jednostkę zawieszonego między najgłębszymi dążeniami wewnętrznymi a światem zewnętrznym.

 

Pages